Σε ένα ταξίδι «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» και ανακάλυψης του ανεξερεύνητου κόσμου της Μεσογείου θάλασσας υπόσχεται και επιβιβάζει από το 2005 τους επισκέπτες ο σύγχρονος και συνάμα μοναδικός Ναυτίλος της χώρας μας, το Ενυδρείο Κρήτης. Ο συγκεκριμένος πρωτόγνωρος για τα ελληνικά δεδομένα χώρος αναπτύσσεται στο κτιριακό συγκρότημα του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) «Θαλασσοκόσμος» που είναι ένα υπερσύγχρονο σύμπλεγμα κτηρίων για τις θαλάσσιες επιστήμες το οποίο έχει κατασκευασθεί στο χώρο των 60.000 τ.μ. της πρώην αμερικανικής βάσης Γουρνών. Απέχει μόλις 15 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου και βρίσκεται στην πλέον τουριστική περιοχή της Κρήτης η οποία εκτείνεται από τις Γούρνες Ηρακλείου προς τη Χερσόνησο και τον Άγιο Νικόλαο.

«Στην Ελλάδα», όπως υπογραμμίζει σχετικά ο υπεύθυνος κατασκευής του Ενυδρείου κ. Μιχάλης Παπαδάκης, «μια χώρα δηλαδή με μεγάλη ναυτική παράδοση και 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμή, όπου η θάλασσα έχει σημαδέψει την ιστορία και την κοινωνική της ανάπτυξη, ταίριαζε να έχει ένα πάρκο που να προωθεί και να διαχέει την γνώση για το θαλάσσιο περιβάλλον. Ίσως δεν ήταν τυχαίο που αυτό έγινε στην Κρήτη η οποία είναι στο κέντρο σχεδόν της Ανατολικής Μεσογείου. Με το ενυδρείο και τις σύγχρονες εργαστηριακές εγκαταστάσεις του (θαλάσσιας οικολογίας, ωκεανογραφίας, γενετικής, αλιείας, ιχθυοκαλλιεργειών AquaLabs)- , το συγκρότημα του «Θαλασσόκοσμου» θα αποτελέσει ένα μοναδικό πάρκο έρευνας, εκπαίδευσης, πολιτισμού και αναψυχής».

Το Ενυδρείο Κρήτης που καλύπτει επιφάνεια 5.100 τμ κατέχει τα πρωτεία στη δημιουργία τέτοιων κατασκευών διεθνών προδιαγραφών στην ελληνική αγορά. Αποτελεί το μεγαλύτερο ενυδρείο της Ανατολικής Μεσογείου και διαθέτει τους ακόλουθους χώρους ενδεικτικά:

• την αίθουσα υποδοχής όπου οι επισκέπτες  έχουν μία πρώτη γεύση και ενημέρωση από κατάλληλο προσωπικό για την λειτουργία, τη δράση, τα προγράμματα του, την σχέση του με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών και τις έρευνες που διεξάγει. Παράλληλα στον ίδιο χώρο έχουν αναπτυχθεί: α) κατάστημα με είδη δώρου σχετικά με το ενυδρείο και το θαλάσσιο περιβάλλον όπως για παράδειγμα μπλουζάκια με την περίφημη αλλά μη γνωστοποιηθείσα μέχρι στιγμής για εμάς μασκότ του ενυδρείου, βιβλία κλπ., β) snack bar το οποίο θα ενώνεται με σκάλες με το δεύτερο όροφο όπου θα βρίσκεται γ) το εστιατόριο με μοναδική και εξαιρετική θέα προς τη θάλασσα.
• με το φυλλάδιο για το ενυδρείο που πήραν με την είσοδό τους στο ενυδρείο – καταβάλλοντας το αντίτιμο του εισιτηρίου- οι δεινοί εξερευνητές του θαλάσσιου κόσμου της Μεσογείου αλλά και με την αίθουσα προσαρμογής η οποία διακρίνεται για τον χαμηλό της φωτισμό και την ιδιαίτερη διακόσμηση- διαμόρφωσή της, η διαδρομή επίσκεψης σε αυτόν τον ξεχωριστό χώρο ξεκινά.
• Στην πρώτη αίθουσα με δεξαμενές οι επισκέπτες «μεταφέρονται» σε βραχώδη βυθό όπου ανακαλύπτουν διαφόρους οργανισμούς που ζουν στις σπηλιές όπως αστακούς, κάπρους, κοράλλια, κοκκινόψαρα ενώ συγχρόνως μαθαίνουν για τη ζωή και τις ιδιαιτερότητές τους
• Προχωρώντας φτάνουν στη αίθουσα της «ανοιχτής θάλασσας» με τους εντυπωσιακούς καρχαρίες, τα σαλάχια, τα κοπάδια μικρών ψαριών, τους σπάρους, τις γόπες κλπ. Στην συγκεκριμένη αίθουσα βρίσκονται οι δύο μεγαλύτερες δεξαμενές του ενυδρείου (400.000 και 600.000 λίτρα θαλασσινού νερού)οι οποίες με τα μεγάλα τους παράθυρα (3 μέτρα ύψος και 4-5 μέτρα μήκος) δημιουργούν μια μοναδική αίσθηση και ατμόσφαιρα. Παράλληλα, ένα ηλεκτρονικό κέντρο εξερεύνησης επιτρέπει στους επισκέπτες να ανακαλύψουν ξεχωριστές εικόνες και στιγμές των οργανισμών του ενυδρείου μέσα από τις πολυάριθμες κάμερες οι οποίες υπάρχουν σε διάφορες δεξαμενές. Επιπλέον, μοναδικές στιγμές από μεγάλα θηλαστικά της Μεσογείου, τους φυσητήρες δηλαδή και τα δελφίνια προβάλλονται σε μια μεγάλη οθόνη.
• στην επόμενη αίθουσα φιλοξενούνται μεγάλα πελαγικά ψάρια. Μια τρισδιάστατη δεξαμενή με παράθυρο 9 μέτρα μήκος και 2 μέτρα ύψος δίνει την αίσθηση στους επισκέπτες ότι κολυμπούν στη θάλασσα μαζί με τους ροφούς, τα μαγιάτικα, τους σαργούς.
• Στην συνέχεια όσοι επιθυμούν θα έχουν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν την άβυσσο και τους οργανισμούς με τις ιδιαιτερότητές τους που έχουν εκεί αναπτυχθεί.
• Το επόμενο βήμα είναι να περιεργαστούν με το μικροσκόπιο πλαγκτονικούς οργανισμούς και να ενημερωθούν τόσο για το ποιοι  είναι οι οργανισμοί που τρέφονται από αυτούς όσο και για το τροφικό πλέγμα- αλυσίδα.
• Σε μια σειρά από δεξαμενές που ακολουθούν φιλοξενούνται ξεχωριστά μικροί και «ντροπαλοί» οργανισμοί οι οποίοι θα περνούσαν απαρατήρητοι σε μεγαλύτερους χώρους όπως γαρίδες, χταπόδια, ανεμώνες, δράκαινες, χέλια.
• Κατόπιν, υπάρχουν δεξαμενές με βλάχους, καλαμάρια, άσπρα ψάρια, σουπιές και μέδουσες. Το θέαμα υποστηρίζεται από «ιδιάζοντα» πόστερ με αυτόματα συστήματα multimedia τα οποία προσφέρουν περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή τους.
• Στην επόμενη αίθουσα, οι επισκέπτες μπορούν να «κατασκοπεύσουν» νεαρά άτομα (αυγά, νύμφες κλπ.) συγκεκριμένων οργανισμών και να πληροφορηθεί για τον κύκλο ζωής τους.
• Στις 2 τελευταίες δεξαμενές φιλοξενούνται συγκεκριμένοι Λεσσεψιανοί οργανισμοί, είδη δηλαδή της Ερυθράς θάλασσας τα οποία πέρασαν με τη διάνοιξη της διώρυγας στη Μεσόγειο και είναι πλέον μόνιμοι «κάτοικοι» της τελευταίας.

Η διαδρομή επίσκεψης του ενυδρείου με τις 32 δεξαμενές και τα 50 σημεία παρατήρησης, χρονικής διάρκειας 1,5 ώρας περίπου ολοκληρώνεται στον ίδιο χώρο από όπου ξεκίνησε.

«Το Ενυδρείο Κρήτης»- σύμφωνα με τον κ. Παπαδάκη- «στηριζόμενο στην γνώση, στην εξειδίκευση και στην καινοτομία που παράχθηκε τα τελευταία 20 χρόνια από τους Έλληνες θαλάσσιους επιστήμονες, σκοπό έχει: α) να ενημερώνει και να επιμορφώνει για θέματα που αφορούν στο θαλάσσιο περιβάλλον, β) να προκαλεί τον σεβασμό και την αλληλεγγύη προς το μοναδικό κόσμο της Μεσογείου,  γ) να εμπνέει μικρούς και μεγάλους να ευαισθητοποιούνται και να κινητοποιούνται για θέματα που άπτονται στο υγιές μέλλον του θαλασσίου περιβάλλοντος».

Για την επίτευξη αυτών των σκοπών του, το Ενυδρείο Κρήτης στοχεύει στο:

• να προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα που θα γοητεύει πάντα μικρούς και μεγάλους
• να διοχετεύει σχετικές πληροφορίες για το θαλάσσιο περιβάλλον της Μεσογείου με ποικίλους τρόπους (ερμηνευτικά γραφικά, σύγχρονα συστήματα πολυμέσων κλπ.) ώστε να επιτυγχάνεται η αποτελεσματικότερη μετάδοση της γνώσης.
• να εκλαϊκεύει τα αποτελέσματα της έρευνας του ΕΛΚΕΘΕ σε συνεργασία με τα αντίστοιχα ινστιτούτα και να προσφέρει στους επισκέπτες του επίκαιρη σχετική ενημέρωση.
• να οργανώνει διάφορα επιμορφωτικά προγράμματα και σεμινάρια ώστε να προκαλεί νέα ερεθίσματα στο κοινό.
• να συνεργάζεται με σχολεία και περιβαλλοντικά κέντρα εκπαίδευσης βελτιώνοντας την εκπαίδευση για θέματα που αφορούν στο θαλάσσιο περιβάλλον (πραγματοποίηση σχολικών εκδρομών στους χώρους του).

Το ενυδρείο που απορρόφησε κονδύλι ύψους 8.85 εκατ. ευρώ (συγχρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και Ελληνικού Δημοσίου) δύναται να φιλοξενήσει τουλάχιστον 250.000 επισκέπτες το χρόνο. Επιδιώκει και θα προσελκύσει στον ενδιαφέροντά του κόσμο… όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως ηλικίας αλλά κυρίως τα παιδιά και τον κόσμο που θέλει να γνωρίσει καλύτερα το θαλάσσιο περιβάλλον της Μεσογείου θάλασσας, να χαλαρώσει και να περάσει μια αξέχαστη μέρη σε έναν άκρως ενδιαφέροντα χώρο.

Κατασκευάστρια εταιρία του Ενυδρείου Κρήτης είναι η γαλλική Coutant Aquarium η οποία θεωρείται πρωτοπόρος στην κατασκευή ενυδρείων στην παγκόσμια αγορά.

Τα μεγέθη του Ενυδρείου Κρήτης

• 10.000 τμ περιβάλλων χώρος και 10.000 τμ χώρος στάθμευσης
• 1600 τμ εκθεσιακοί χώροι ενυδρείων
• 2600 τμ τεχνικοί χώροι (τα παρασκήνια)
• 32 δεξαμενές με 50 σημεία παρατήρησης 0.5-600 κ.μ. όγκος δεξαμενών
• 1 εκατομμύριο 600 χιλιάδες λίτρα θαλασσινού νερού, 300 τ.μ. διαφανή τοιχώματα, 4.000 θαλάσσιοι οργανισμοί
• αίθουσα πολλαπλών χρήσεων ( συνεδριάσεις, εκθέσεις, ομιλίες, προβολές, κοινωνικές δραστηριότητες κλπ.) χωρητικότητας 150 ατόμων
• εστιατόριο
• snack bar και κατάστημα με είδη δώρου
• παιδότοπος και χώρος δραστηριοτήτων
• διάρκεια επίσκεψης 1.5 ώρα περίπου