Σε ορισμένες περιπτώσεις η επιλογή του τίτλου της προσωπικής συνέντευξης ενός σπουδαίου και σημαντικού ανθρώπου αποτελεί πραγματικά «βάσανο». Και τούτο διότι προσπαθείς να εντοπίσεις τις ακριβείς λέξεις, στοχεύεις να χρησιμοποιήσεις τα κατάλληλα επίθετα για να περιγράψεις σε λίγες γραμμές τη σπουδαιότητά του και να αποτυπώσεις στον γραπτό λόγο τουλάχιστον βασικά χαρακτηριστικά της φιλοσοφίας και κουλτούρας του. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη συνέντευξη του πολιτικού μηχανικού, πρώην γενικού διευθυντή του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) κ. Κώστα Κατσιγιάννη την οποία με ιδιαίτερη τιμή και περισσή χαρά φιλοξενεί το Business travel blog, το «βάσανο» γίνεται ακόμα μεγαλύτερο. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι όσοι έχουμε τη μοναδική δυνατότητα και εξαιρετική ευκαιρία να τον γνωρίζουμε, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πλήθος λέξων και επιθέτων για να καταθέσουμε τις εντυπώσεις μας και για την ευγένεια, την καλοκαρδία, την προσήνεια, την ευπροσηγορία, την ασίγαστη αγάπη του για τον ελληνικό τουρισμό, το αδιάλειπτο του μεράκι του για τον αθλητισμό και τον πολιτισμό, τη δοτικότητα, τη αφειδώλευτη θέληση και χαρά του να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις τους στους νεότερους κ.λ.π.

Σε αυτόν τον πλούτο των γνώσεών του και στην πολύτιμη του εμπειρία μας «μυεί» με τη συνέντευξή του στο Business Travel blog ο κ. Κώστας Κατσιγάννης που ξεκίνησε να εργάζεται στον ΕΟΤ το 1970, κατείχε, με το πέρασμα των ετών, επιτελικές θέσεις σε διάφορες διευθύνσεις και αποχώρησε το 2005, ασκώντας επί 11 συναπτά έτη καθήκοντα γενικού διευθυντή στον Οργανισμό.

Με τη δεινή του ικανότητα μας μεταφέρει σε αυτό το εκπληκτικό ταξίδι στο χρόνο, το εξαιρετικά πλούσιο σε θύμησες και αναμνήσεις, αναδεικνύοντας ορισμένες από τις καίριες πτυχές της ιστορίας του ΕΟΤ τα χρόνια εκείνα κατά τα οποία έχει ο ίδιος προσωπική γνώση και αντίληψη. Αναδεικνύει κάποιες από τις λαμπρές στιγμές του Οργανισμού, αναλύει καίριες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις που έγιναν σε διάφορα σημεία της ελληνικής επικράτειας και υπογραμμίζει τα εύσημα που έλαβε ο ΕΟΤ για έγκαιρες δράσεις του. Απερίφραστα δηλώνει ότι ο Ε.Ο.Τ. έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας για τουλάχιστον 40 χρόνια (1951-1990).

Ταυτόχρονα και χωρίς φειδώ λόγων επισημαίνει ότι «κατά τη διάρκεια της θητείας μου γνώρισα ταυτόχρονα και την ακμή του ΕΟΤ (το 1995 σαν γενικός διευθυντής τουριστικής ανάπτυξης επόπτευα έξι διευθύνσεις) αλλά και την έναρξη της παρακμής του από το 1998 που συνεχίζεται και μέχρι σήμερα με ευθύνη όλων ανεξαιρέτως των Κυβερνήσεων».

Πέραν τούτων,υπογραμμίζει τη μεγαλύτερη επιτυχία του ως Γενικός Διευθυντή του ΕΟΤ και αντιθέτως την πιο δύσκολη κατάσταση που κλήθηκε επιτυχώς να αντιμετωπίσει. Συνάμα δεν κρύβει τον προβληματισμό του για το μέλλον του ΕΟΤ και με νόημα αναφέρει ότι απαιτείται η εκπόνηση ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού μέχρι το 2030 για τον ελληνικό τουρισμό.

Επιπλέον, καταθέτει πώς η πολυγλωσσία του (ομιλεί άπταιστα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά και τουρκικά) όχι μόνο εκτιμήθηκε αλλά απέσπασε ευμενή σχόλια με τη συμμετοχή του σε συσκέψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε διεθνή συνέδρια κ.λ.π.

Δεν παραλείπει να αναφερθεί στα λόγια που του μετέφερε διεθνούς εμβέλειας προσωπικότητα για την Ελλάδα, τον ελληνικό τουρισμό και καταλήγει αποσαφηνίζοντας τι σημαίνει, για τον ίδιο, «ελληνικός τουρισμός».

«Οι παλιοί δεν δίσταζαν να μας απαντούν στις απορίες μας και να μας «διδάσκουν» με ευχαρίστηση»

Ξεκινήσατε να εργάζεσθε στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ) από το 1970 και το 2005 αποχωρήσατε, ασκώντας επί 11 συναπτά καθήκοντα γενικού διευθυντή στον Οργανισμό. Ποιες είναι οι πιο ισχυρές θύμησες- αναμνήσεις που σας έρχονται πρώτα στο μυαλό από αυτήν την πλούσια διαδρομή;

Το πρώτο διάστημα, στην αρχή της καριέρας μου, οπότε εργάστηκα σαν απλός μηχανικός της Τεχνικής Υπηρεσίας του ΕΟΤ. Τότε βέβαια δεν γνώριζα την ιστορία αυτής της Υπηρεσίας, που είχε αφήσει εποχή με τα πρώτα ξενοδοχεία, τις ακτές, τα τουριστικά περίπτερα κ.λ.π. Με την πάροδο του χρόνου έμαθα ορισμένα από τις αφηγήσεις των παλαιότερων μηχανικών. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση είναι ότι αυτοί οι πιο παλιοί δεν δίσταζαν να μας απαντούν στις απορίες μας και να μας «διδάσκουν» με ευχαρίστηση. Εκεί κατάλαβα πόσο σημαντικό ήταν αυτό, διότι έτσι μεταδίδονταν όπως σε μια σκυταλοδρομία οι γνώσεις και η εμπειρία από τους πιο παλιούς στους νεότερους. Υπάρχουν βέβαια και πολλά άλλα, όμως αυτό που μόλις ανέφερα θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό διότι έτσι δεν χάνεται η συνέχεια που είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία μιας Υπηρεσίας.

Επομένως, η ισχυρότερη ανάμνηση- θύμηση που σας έρχεται πρώτη στο μυαλό είναι η μεταλαμπάδευση των γνώσεων από τους παλιούς στους νέους εργαζόμενους στον ΕΟΤ;

Ναι και για τον πρόσθετο λόγο ότι μετά το 1990, όταν ξεκίνησε η διαδικασία αποδυνάμωσης του ΕΟΤ και δεν γίνονταν πλέον προσλήψεις προσωπικού, μοιραία σταμάτησε και η διαδικασία μεταβίβασης των γνώσεων. Τότε κατάλαβα ότι ο παλιός ΕΟΤ, όπως τον είχα γνωρίσει στην αρχή της καριέρας μου, αποτελούσε πλέον παρελθόν.

Πλήθιος τουριστικών έργων γινόντουσαν στην ελληνική επικράτεια από το 1987 έως το 1990

Από το 1987 έως το 1990 είχατε αναλάβει τη διεύθυνση τεχνικών υπηρεσιών του ΕΟΤ. Ποια είναι τα κυριότερα έργα που υλοποιήθηκαν εκείνη την περίοδο στον ΕΟΤ και στην ελληνική επικράτεια;

Είναι πάρα πολλά τα τουριστικά έργα που γίνονταν εκείνη την περίοδο. Τότε ξεκίνησε η υλοποίηση του μεγάλου προγράμματος του ΕΟΤ για τη δημιουργία μαρίνων. Μία από τις καλύτερες που θυμάμαι ήταν η Μαρίνα Αγίου Νικολάου Κρήτης που ολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ. Συνολικά κατασκευάστηκαν πάνω από 10 μαρίνες, οι οποίες αργότερα ιδιωτικοποιήθηκαν κατόπιν διαγωνισμών. Επίσης τότε ολοκληρώθηκαν οι εργασίες δημιουργίας ξενοδοχείου στις Ιαματικές πηγές Πλατυστόμου Φθιώτιδας.

Ένα άλλο πολύ σημαντικό έργο εκείνης της περιόδου ήταν οι εγκαταστάσεις του Μεθοριακού Σταθμού Ορμενίου Έβρου (σύνορα με τη Βουλγαρία). Το έργο ολοκληρώθηκε το 1988 και εγκαινιάστηκε το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς από τον Υπουργό Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια, ο οποίος έδωσε συγχαρητήρια στις υπηρεσίες του ΕΟΤ. Επίσης θα πρέπει να αναφέρω και τα έργα επισκευής και ανακαίνισης του μεγάρου Αχιλλείου της Κέρκυρας (1994) – ήμουν τότε διευθυντής Περιουσίας του ΕΟΤ- που έγιναν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εν όψει της Συνόδου Κορυφής των ηγετών των κρατών-μελών της Ε.Ε. (είχαμε λάβει τότε τα συγχαρητήρια του Υπουργείου Εξωτερικών για την έντεχνη και έγκαιρη εκτέλεση των έργων. Τώρα πως γίνεται μια υπηρεσία πρότυπο όπως η Τεχνική Υπηρεσία του ΕΟΤ (με τόσους επαίνους στο ενεργητικό της) να διαλύεται μετά από λίγα χρόνια αυτό είναι κάτι τουλάχιστον περίεργο.

Ο ΕΟΤ διέθετε το 1994 πολύ μεγάλη περιουσία, αποτελούμενη από 310 ιδιοκτησίες

Έχοντας ιδίαν γνώση για τη διακαή επιθυμία σας για διαρκή μάθηση, ποια ήταν η αίσθηση που αποκομίσατε όταν αναλάβατε το 1994 Διευθυντής Περιουσίας του ΕΟΤ και ενημερωθήκατε για το πλούσιο χαρτοφυλάκιο του Οργανισμού;

Όταν ανέλαβα στη Διεύθυνση Περιουσίας, αρμόδιος για όλες τις ιδιοκτησίες του ΕΟΤ, διαπίστωσα ότι επρόκειτο για μια πολύ μεγάλη περιουσία, αποτελούμενη από 310 ιδιοκτησίες. Σε πολλές από αυτές είχαν δημιουργηθεί επί σειρά ετών διάφορες τουριστικές εγκαταστάσεις (ξενοδοχεία, κάμπινγκ, τουριστικά περίπτερα, μαρίνες κλπ. Ο ΕΟΤ διαχειρίστηκε επί 40 και πλέον χρόνια αυτή την περιουσία, προσπαθώντας να συντηρεί τις υφιστάμενες μονάδες που ήταν σε λειτουργία και γενικά να ασκεί μια συνολική εποπτεία.

«Η μεταφορά των ιδιοκτησιών στην ΕΤΑ δεν απέδωσε»

Το 1998 όλες οι ιδιοκτησίες μεταφέρθηκαν στην ΕΤΑ ΑΕ, η οποία κατά τη γνώμη μου δεν πέτυχε το σκοπό της που ήταν η ιδιωτικοποίηση όλων των μονάδων.Η Υπηρεσία Εκμετάλλευσης του ΕΟΤ είχε την ευθύνη της διαχείρισης μιας μεγάλης ποικιλίας μονάδων, όπως ξενοδοχεία, κάμπινγκ, λουτροπόλεις, ακτές, σπήλαια, μαρίνες, κ.α. Συνολικά ο οικονομικός απολογισμός ήταν θετικός κυρίως λόγω των εσόδων των μαρινών.Τοτε (δεκαετία του ’90) είχε ξεκινήσει μια εκστρατεία συκοφάντησης του ΕΟΤ (ότι το δημόσιο δεν μπορεί να κάνει τον επιχειρηματία) κυρίως λόγω των αρνητικών οικονομικών αποτελεσμάτων των ξενοδοχείων. Όμως τα λίγα ξενοδοχεία που διαχειριζόταν ο ΕΟΤ (τα πιο πολλά ήταν ήδη μισθωμένα ή είχαν παραχωρηθεί σε τρίτους) ήταν μικρής δυναμικότητας, ήδη παλιά και βέβαια δεν ήταν εύκολο να ανταγωνιστούν τις ιδιωτικές μονάδες.

Η μεταφορά όλων των μονάδων στην Ε.Τ.Α. ΑΕ το 1998 δεν απέδωσε διότι σήμερα μετά από 23 χρόνια τα ξενοδοχεία όχι μόνο δεν αξιοποιήθηκαν αλλά αντιθέτως τα πιο πολλά ρημάζουν (π.χ. Καλαμπάκα, Βυτίνα, Τσαγκαράδα, Άνδρος, Σάμος, Παλιούρι κ.α.). Αν τα είχε κρατήσει ο ΕΟΤ μπορεί να μην είχαν θετικό οικονομικό αποτέλεσμα αλλά οπωσδήποτε δεν θα είχαν εγκαταλειφθεί.

«Το διάστημα 1994-2005 άρχισε η σταδιακή αποδυνάμωση του ΕΟΤ

Ποιες ήταν οι κυριότερες δράσεις, τα σπουδαιότερα έργα που υλοποιήθηκαν στον ΕΟΤ και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα το διάστημα 1994-2005 που ασκούσατε καθήκοντα γενικού διευθυντή στον ΕΟΤ;

Το διάστημα 1994-2005 που είχα την ευθύνη της γενικής διεύθυνσης τουριστικής ανάπτυξης, άρχισε η σταδιακή αποδυνάμωση του ΕΟΤ με αφαίρεση αρμοδιοτήτων, αρχικά προς τις περιφέρειες και αργότερα προς το Υπουργείο Τουρισμού (αρχικά Υπουργείο Ανάπτυξης). Έτσι, περιορίστηκε ο προϋπολογισμός των έργων, με συνέπεια να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των έργων. Τότε έγιναν κυρίως παρεμβάσεις στον τομέα του ορεινού τουρισμού, όπως διαμορφώσεις ορεινών μονοπατιών, κατασκευές και επισκευές ορεινών καταφυγίων.

Οι κυριότερες παρεμβάσεις στον ορεινό τουρισμό

Ποιες είναι ορισμένες από τις σημαντικές παρεμβάσεις που έγιναν στον ορεινό τουρισμό;

Το πρόγραμμα ανάπτυξης του ορεινού τουρισμού του ΕΟΤ εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (δεκαετία του ’90). Τότε έγιναν για πρώτη φορά σημαντικές παρεμβάσεις σε συνεργασία με την Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας και Αναρρίχησης, όπως βελτιώσεις σε υφιστάμενα ορειβατικά καταφύγια αλλά και κατασκευή νέων, διανοίξεις και βελτιώσεις σε υφιστάμενα ορειβατικά μονοπάτια, όπως στα δύο ευρωπαϊκά μονοπάτια Ε4 και Ε6, μετατροπή σχολικών κτισμάτων που δεν λειτουργούσαν σε ξενώνες (Πανουργιάς, Καλοσκοπή Παρνασσίδας, Αλποχώρι και Πενταγιοί Δωρίδας) κ.ά)

Θέλω εδώ να παρατηρήσω ότι η σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Τουρισμού εξήγγειλε προγράμματα ορεινού τουρισμού σαν να είναι κάτι καινούργιο που γίνεται για πρώτη φορά.

Η πιο σημαντική του επιτυχία ως Γενικός Διευθυντής του ΕΟΤ

Ποια θεωρείτε την πιο σημαντική σας επιτυχία ως Γενικός Διευθυντής του ΕΟΤ;

Η θητεία μου ως γενικός διευθυντής ήταν γεμάτη από δυσκολίες και προβλήματα εξωγενή λόγω της υποβάθμισης του ΕΟΤ. Μετά το 2002 βρέθηκα να είμαι ο μόνος γενικός διευθυντής (οι δύο άλλοι παραιτήθηκαν λόγω ορίου ηλικίας) και έτσι είχα να καλύψω και άλλα αντικείμενα με κυριότερο το θέμα της διαφήμισης και προβολής (στην έκθεση τουρισμού του Βερολίνου το 2004 εκπροσώπησα τον υπουργό τουρισμού – για πρώτη φορά στην ιστορία του ΕΟΤ, ένας υπάλληλος ανέλαβε τέτοια ευθύνη ). Με όλα αυτά είχαμε και τους Ολυμπιακούς Αγώνες (άλλο μεγάλο κεφάλαιο που θα χρειαζόταν πολύς χρόνος για να αναφερθώ), όπου ευτυχώς δεν υπήρξαν παρά ελάχιστα παράπονα από τους επισκέπτες, αν θυμάμαι καλά υπήρξαν μόνο δύο με τρία! Βέβαια είχε προηγηθεί δουλειά προετοιμασίας, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο (επιθεωρήσεις συνεχείς και επαναλαμβανόμενες στα ξενοδοχεία και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, συσκέψεις με άλλους φορείς και με την επιτροπή «Αθήνα 2004», στις οποίες συχνά συμμετείχα). Αν γίνονταν σήμερα οι αγώνες είναι πολύ αμφίβολο αν θα είχαμε τα ίδια καλά αποτελέσματα γιατί ο σημερινός ΕΟΤ αλλά και το Υπουργείο δεν θα μπορούσαν κατά τη γνώμη μου να ανταποκριθούν τόσο ικανοποιητικά, όπως συνέβη το 2004. Και τούτο διότι, ο ΕΟΤ και το Υπουργείο δεν έχουν πλέον τις αρμοδιότητες οι οποίες έχουν περιέλθει σε διάφορους φορείς, όπως περιφέρειες, δήμοι, ιδιωτικοί οργανισμοί. Επομένως, δεν μπορεί να υπάρξει ο κατάλληλος συντονισμός.

Η πιο δύσκολη κατάσταση που αντιμετώπισε επιτυχώς

Ποια ήταν αντιθέτως η πιο δύσκολη κατάσταση την οποία κληθήκατε και αντιμετωπίσατε επιτυχώς;

Ασφαλώς σε 35 χρόνια καριέρας, από τα οποία πάνω από 20 σε θέσεις ευθύνης υπήρξαν αρκετές δύσκολες στιγμές. Θα αναφέρω μια εξ αυτών που συνέβη στην τουριστική έκθεση του Βερολίνου το Μάρτιο του 2004. Εκπροσώπησα τον Υπουργό Τουρισμού κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο, ο οποίος δεν πήγε στο Βερολίνο διότι μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα και δεν είχε ακόμη ορκιστεί.

Κατά την καθιερωμένη συνέντευξη τύπου είχα να «αντιμετωπίσω» πολλές ερωτήσεις από Γερμανούς Δημοσιογράφους, οι οποίοι δεν ρώτησαν μόνο για τον ελληνικό τουρισμό. Ορισμένοι εξ αυτών επικέντρωσαν τις ερωτήσεις τους στους επικείμενους Ολυμπιακούς Αγώνες με αρκετά λεπτές ερωτήσεις, όσον αφορά στις καθυστερήσεις των έργων (υπήρχε τότε μια αρνητική προπαγάνδα στο διεθνή τύπο και ιδιαίτερα στα βρετανικά και στα αυστραλιανά μέσα) αλλά και κατά πόσον θα υπάρχει ασφάλεια κατά τη διάρκεια των Αγώνων.

Συγκεκριμένα, οι ερωτήσεις των Γερμανών δημοσιογράφων κάποια στιγμή ξέφυγαν από το καθαρά τουριστικό πλαίσιο και στράφηκαν προς τα θέματα της οργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων για τα οποία πιο αρμόδια να απαντήσει θα ήταν η Οργανωτική Επιτροπή Αθήνα 2004, η οποία όμως δεν συμμετείχε γενικά σε τουριστικές εκθέσεις (είχα ζητήσει ειδικά για το Βερολίνο να είναι παρούσα γιατί περίμενα ότι θα γίνουν σχετικές ερωτήσεις αλλά συνάντησα άρνηση). Τα δύο βασικά ερωτήματα ήταν πρώτον εάν θα ήταν έτοιμα εγκαίρως τα έργα στο οποίο απάντησα κατηγορηματικά ναι και δεύτερον για την ασφάλεια των θεατών και αθλητών εάν έχουν ληφθεί όλα τα απαιτούμενα μέτρα, στο οποίο επίσης απάντησα θετικά και ότι το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως προετοιμαζόταν κατάλληλα για αυτό.

«Κατά τη διάρκεια της θητείας μου γνώρισα ταυτόχρονα και την ακμή του ΕΟΤ αλλά και την έναρξη της παρακμής του από το 1998 που συνεχίζεται και μέχρι σήμερα με ευθύνη όλων ανεξαιρέτως των Κυβερνήσεων»

Ποιες αλλαγές και ομοιότητες εντοπίσατε κατά τη διάρκεια των 35 χρόνων αδιάλειπτης εργασίας στον ΕΟΤ, από διάφορες θέσεις τις οποίες με το πέρασμα των ετών κατείχατε, σε ότι αφορά στη δράση και στη λειτουργία του Οργανισμού;

Κατά τη διάρκεια της θητείας μου γνώρισα ταυτόχρονα και την ακμή του ΕΟΤ (το 1995 σαν γενικός διευθυντής τουριστικής ανάπτυξης επόπτευα έξι διευθύνσεις) αλλά και την έναρξη της παρακμής του από το 1998 που συνεχίζεται και μέχρι σήμερα με ευθύνη όλων ανεξαιρέτως των Κυβερνήσεων. Ενδεικτικά σήμερα λειτουργούν στον «κουτσουρεμένο» πλέον ΕΟΤ μόνο 4 διευθύνσεις.

Ο ΕΟΤ κατά τη διάρκεια της ακμής του είχε δραστηριότητα στους εξής κύριους τομείς :

• Προβολή και διαφήμιση
• Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)

• Κατασκευή τουριστικών έργων (ξενοδοχεία, ακτές, τουριστικά περίπτερα, κάμπινγκ, μαρίνες, έργα σε λουτροπόλεις και πολλά άλλα)
• Διαχείριση της περιουσίας του
• Εποπτεία ιδιωτικών τουριστικών εγκαταστάσεων (ξενοδοχεία, κάμπινγκ κ.ά.) και τουριστικών επαγγελμάτων

Μετά το 2005 περίπου η μόνη δραστηριότητα που ασκεί είναι η πρώτη (προβολή και διαφήμιση).

Ο σημερινός ΕΟΤ είναι λιγότερος «ισχυρός» από τη γενική διεύθυνση τουριστικής ανάπτυξης. Το έργο δε που παράγει βασικά στον τομέα της προβολής της χώρας οφείλεται κυρίως στην υπευθυνότητα και στις γνώσεις των λίγων στελεχών που έχουν απομείνει.

Πώς η πολυγλωσσία του απέσπασε ευμενή σχόλια σε συσκέψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε διεθνή συνέδρια

Είσθε πολύγλωσσος καθώς ομιλείτε με άνεση πέντε ξένες γλώσσες (γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά και τουρκικά). Η αγάπη αυτή για τις ξένες γλώσσες πότε προέκυψε; Και αυτή η αγάπη- η γνώση σας ποιο ρόλο διαδραμάτισε στις επαφές με ξένους επικεφαλής αντίστοιχων οργανισμών, εκπροσώπους ξένων εταιριών κλπ.

Η έφεση και η αγάπη προς τις ξένες γλώσσες προέκυψε από τα σχολικά χρόνια. Πήγα τρία χρόνια γυμνάσιο στο Παρίσι όπου διδάχθηκα και τα αγγλικά. Άρα σε ηλικία 15 ετών μιλούσα ήδη γαλλικά και αγγλικά. Αμέσως μετά έμαθα μόνος ιταλικά και πολύ αργότερα ισπανικά και τουρκικά.

Αυτό με βοήθησε στις πολλές διεθνείς επαφές που είχα, ιδίως μετά το 1996. Θα αναφέρω δύο παραδείγματα:

Σε μια σύσκεψη της Ε.Ε. στην Ισπανία, μιλούσα στις διάφορα διαλείμματα στους πιο πολλούς συνέδρους στη μητρική τους γλώσσα, κάτι που κατάλαβε ο προεδρεύων Ισπανός Υπουργός και το επισήμανε στο τέλος της σύσκεψης. Η συγκεκριμένη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Μαγιόρκα της Ισπανίας, έγινε με την ευκαιρία της Ισπανικής Προεδρίας (β΄εξάμηνο 1995) και αφορούσε στον τουρισμό στη Μεσόγειο. Εκπροσωπούσα τον τότε Υπουργό Τουρισμού κ. Νίκο Σηφουνάκη. Παρόλο που στην παρούσα φάση μου διαφεύγει το ονοματεπώνυμο του οικοδεσπότη, Ισπανού υπουργού εντούτοις θυμάμαι ότι μίλησα μαζί του στη γλώσσα του όταν τον αποχαιρέτισα στο τέλος της σύσκεψης. Γεγονός που του προκάλεσε το ενδιαφέρον και για αυτό με ρώτησε πώς και γνώριζα να μιλώ τόσες γλώσσες. Δοθείσας της ευκαιρίας να υπογραμμίσω ότι στη σύσκεψη είχα αναφέρει ότι είναι πολύ σημαντικό να φεύγει ο κάθε τουρίστας ευχαριστημένος από τη διαμονή του. Στο σημείο αυτό ο Ισπανός υπουργός είχε πει ότι κάθε τουρίστας που επισκέπτεται την Ισπανία έρχεται κατά μέσο όρο σε επαφή με άτομα που προσφέρουν υπηρεσίες σε πάνω από 30 τομείς (δημόσιους και ιδιωτικούς), όπως οδηγός ταξί, ξεναγός, υπάλληλος τράπεζας, εργαζόμενος σε κέντρα διασκέδασης, υπάλληλο.

Επίσης, σε μια ομιλία που έκανα σε διεθνές συνέδριο στην πόλη Αττάλεια της Τουρκίας, με θέμα τον πολιτιστικό τουρισμό, μίλησα σε τρεις γλώσσες. Αρχικά στα τουρκικά, συνέχισα στα γαλλικά και έκλεισα με αγγλικά. Η ομιλία μου αφορούσε στα μνημεία των δύο χωρών (Ελλάδος και Τουρκίας) και τις δυνατότητες συνεργασίας στον πολιτιστικό τουρισμό. Μετά το πέρας της ομιλίας τα σχόλια ήταν οπωσδήποτε πολύ ευμενή από όλους τους συμμετέχοντες στο διεθνές συνέδριο.

«Σε σύντομο χρονικό διάστημα έγιναν μεγάλα βήματα προς την τουριστική προσέγγιση Ελλάδας Τουρκίας σε πολύ καλό κλίμα»

Από το 1999 έως το 2005 εκπροσωπήσατε την Ελλάδα στον ελληνο-τουρκικό διάλογο για τον τουρισμό. Ποια ήταν τα κυριότερα αποτελέσματα αυτού του διαλόγου και τι είχε υλοποιηθεί; Θεωρείτε ότι οι συζητήσεις που ξεκίνησαν να γίνονται μεταξύ των δύο πλευρών πριν από περίπου μία εικοσαετία, μπορούν να ισχύουν και εν έτη 2021; Ή έχουν αλλάξει τα δεδομένα;

Για τα ελληνοτουρκικά έχω να πω πάρα πολλά που θα μπορούσαν να αποτελέσουν το αντικείμενο ενός ολόκληρου βιβλίου. Για πρώτη φορά βρέθηκα σε συσκέψεις πολύ υψηλού επιπέδου με ανωτάτους διπλωματικούς υπαλλήλους των δύο χωρών και συχνά με υπουργούς. Έγιναν τότε σε σύντομο χρονικό διάστημα μεγάλα βήματα προς την τουριστική προσέγγιση των δύο χωρών σε πολύ καλό κλίμα.

Λίγους μήνες μετά το ξεκίνημα των συζητήσεων, ήτοι στις αρχές του 2000, ετοιμάσαμε την τουριστική συμφωνία που υπογράφηκε από τους δύο Υπουργούς Εξωτερικών Γιώργο Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ. Επίσης, οργανώσαμε μαζί με την τουρκική πλευρά ετήσια συνέδρια στα οποία συμμετείχαν και εκπρόσωποι των τουριστικών φορέων των δύο χωρών, που έτσι ήρθαν πιο κοντά και ξεκίνησαν πολλές συνεργασίες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την εμπέδωση ενός αμοιβαίου κλίματος εμπιστοσύνης που δεν υπήρχε στο παρελθόν.

Με ικανοποίηση διαπίστωσα πριν λίγα χρόνια τη μεγάλη αύξηση του αριθμού των Τούρκων τουριστών στην Ελλάδα. (από λίγες δεκάδες χιλιάδες το 2000, φθάσαμε πριν 3-4 χρόνια το 1 εκατομμύριο). Με ευμενείς συνέπειες στην Εθνική μας Οικονομία και ιδίως στον τουρισμό ορισμένων νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.

Για το μέλλον δεν μπορώ να προβλέψω αλλά πιστεύω ότι μετά τον κορωνοϊό θα υπάρξει πάλι σταδιακή αμοιβαία αύξηση του τουρισμού, αφού οι δύο γειτονικές χώρες είναι υποχρεωμένες να συνεργάζονται για το κοινό καλό.

«Μέσω του τουρισμού μπορεί να προκύψει προσέγγιση των δύο λαών σε ένα αμοιβαίο πνεύμα φιλίας και συνεργασίας»

Θεωρείτε ότι ο τουρισμός μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στις σχέσεις των δύο κρατών;

Πιστεύω ότι μέσω του τουρισμού που αποτελεί τον σημαντικότερο τομέα των οικονομιών των δύο χωρών μπορεί, πέραν των θετικών οικονομικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν κατά τη δεκαετία 2010-2019, να προκύψει προσέγγιση των δύο λαών σε ένα αμοιβαίο πνεύμα φιλίας και συνεργασίας.

Οι συναντήσεις με ενδιαφερόμενους για τα υδροπλάνα και με επιχειρηματία που ζήτησε την άποψή του για τυχόν επένδυση στην παρθένα τότε τουριστικά Λίμνη Πλαστήρα

Κατά τη διάρκεια των 11 ετών που ήσασταν γενικός διευθυντής του ΕΟΤ, σας είχαν προσεγγίσει ξένες επιχειρήσεις- όμιλοι κλπ. προκειμένου να εκδηλώσουν και να καταθέσουν το ενδιαφέρον τους για τη διείσδυσή τους στον ελληνικό τουρισμό; Ποιες περιπτώσεις μπορείτε να σταχυολογήσετε και να μας μεταφέρετε;

Συνήθως οι επαφές αυτές γίνονταν απ’ ευθείας με τη Διοίκηση (Γενικός Γραμματέας, Πρόεδρος του ΕΟΤ και βέβαια Υπουργός Τουρισμού). Εγώ είχα το υπηρεσιακό μέρος, ήτοι να προωθώ τα διάφορα αιτήματα στις αρμόδιες προς τούτο διευθύνσεις. Υπήρξαν συναντήσεις με ενδιαφερόμενους για τα υδροπλάνα, τομέα στον οποίο υπήρξαν καθυστερήσεις λόγω εμπλοκής πολλών υπηρεσιών. Είχα συναντήσεις με εκπροσώπους και φορείς από την Κέρκυρα και μαθαίνω ότι οι σχετικές διαδικασίες ευρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Η σύνδεση θα είναι πιστεύω επωφελής ιδίως για τα μικρότερα νησιά όπως είναι οι Παξοί.

Επίσης θυμάμαι ότι με επισκέφθηκε πριν πολλά χρόνια ένας επιχειρηματίας (όχι του τουριστικού τομέα) και με ρώτησε τη γνώμη μου για το εάν θα έπρεπε να επενδύσει σε τουριστική εγκατάσταση στη Λίμνη Πλαστήρα, που ήταν τότε παρθένα από τουριστική άποψη.

Ο συνάντηση με τον Γιασέρ Αραφάτ ο οποίος μίλησε με θερμά λόγια για την Ελλάδα

Έχετε έρθει σε επικοινωνία και επαφή με πολλές και γνωστές προσωπικότητες από διάφορους τομείς σε παγκόσμιο επίπεδο. Ανατρέχοντας στις αναμνήσεις σας, ποια λόγια από τέτοιας εμβέλειας προσωπικότητες για τον ελληνικό τουρισμό, την τουριστική Ελλάδα, έχουν μείνει χαραγμένα στο μυαλό σας;

Έχω κατά καιρούς συναντήσει αρκετές προσωπικότητες του τουριστικού τομέα και όχι μόνο. Αλλά μια συνάντηση έχει μείνει χαραγμένη στο μυαλό μου. Ήταν το 2002 κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου σε επίπεδο Υπουργών. Μόνο εγώ εκπροσωπούσα τον τότε Υπουργό Ανάπτυξης κ. Νίκο Χριστοδουλάκη.

Επρόκειτο για ένα συνέδριο πολύ σημαντικό για την τουριστική ανάπτυξη που διοργανώθηκε από την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Παλαιστινιακή Αρχή, ενώ ενώ είχαν κληθεί δύο ακόμη χώρες η Γαλλία και η Ελλάδα (πολύ τιμητική πρόσκληση). Το συνέδριο έγινε διαδοχικά στο Κάιρο, στο Τελ-Αβίβ και στην Ιερουσαλήμ και συμμετείχα με ομιλίες και στις δύο πόλεις. Το συνέδριο μπορώ να το χαρακτηρίσω ιστορικό διότι στα Ιεροσόλυμα οι Υπουργοί Τουρισμού του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής μίλησαν για την ανάγκη συνεργασίας στον τουριστικό τομέα και έδωσαν τα χέρια, ενώ δίπλα τους βρισκόταν η Γαλλίδα Υπουργός και εγώ. Δυστυχώς λίγες μέρες μετά ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες και έτσι ο πόλεμος υπερίσχυσε δυστυχώς της ειρήνης και του τουρισμού.

Όλοι οι συμμετέχοντες στο συνέδριο υπουργοί δέχτηκαν πρόσκληση σε γεύμα από τον Γιασέρ Αραφάτ. Έτσι, μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά τον μεγάλο αυτό ηγέτη, πολύ καταβεβλημένο από την αρρώστια του. Με τον Αραφάτ είχα μια σύντομη συνάντηση κατά τη διάρκεια του γεύματος που ο ίδιος παρέθεσε στους συνέδρους σε ένα από τα σπίτια του στη Βηθλεέμ. Όταν του συστήθηκα συγκινήθηκε ιδιαίτερα και μου μίλησε με θερμά λόγια για την Ελλάδα και τους δεσμούς φιλίας που συνδέουν τους δύο λαούς.

«Ο Ε.Ο.Τ. έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας για τουλάχιστον 40 χρόνια (1951-1990)»

Για ποιους λόγους πρεσβεύετε σθεναρά την άποψη ότι η σύγχρονη τουριστική ανάπτυξη της Ελλάδας οφείλεται κατά κύριο λόγο στον ΕΟΤ;

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι ο Ε.Ο.Τ. έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας για τουλάχιστον 40 χρόνια (περίοδος 1951-1990). Ήταν μια περίοδος όπου ο Οργανισμός είχε πολλές αρμοδιότητες όχι μόνο για την εφαρμογή αλλά και τη χάραξη της τουριστικής πολιτικής. Τότε η ιδιωτική πρωτοβουλία σε πολλές περιπτώσεις δίσταζε να ρισκάρει εκτός βέβαια από κάποιες εξαιρέσεις. Στη συνέχεια με την ίδρυση του Υπουργείου Τουρισμού και με την ενδυνάμωση των περιφερειών τα πράγματα άλλαξαν, ενώ βέβαια και οι ιδιώτες άρχισαν να αναπτύσσονται σε όλους τους τομείς του τουρισμού.

Μεγάλης κλίμακας έργα τουριστικής υποδομής στην ελληνική επικράτεια πραγματοποιούνταν από τον ΕΟΤ την περίοδο 1951-1990

Στην παρουσίαση του βιβλίου σας «Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού- ταξίδι στο χρόνο» στο Βόλο είχατε μεταξύ άλλων αναδείξει ότι ο σεισμός του 1955 στην πόλη της Θεσσαλίας ήταν η αφορμή ώστε ο ΕΟΤ να επενδύσει στην κατασκευή έξι ξενοδοχείων στον νομό Μαγνησίας. Ποιες άλλες τέτοιες πρωτοβουλίες – όχι απαραίτητα με την αντιμετώπιση της στέγασης των κατοίκων λόγω της σεισμικής δόνησης στην περιοχή σας- του ΕΟΤ σας έρχονται πρώτες στο μυαλό;

Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία μεγάλης κλίμακας ήταν η προώθηση έργων τουριστικής υποδομής και όχι μόνο κατά μήκος του δυτικού άξονα της χώρας (Ηγουμενίτσα – Πάτρα) εν όψει της έναρξης λειτουργίας της ναυτιλιακής γραμμής Ελλάδος-Ιταλίας (1959-1960). Τότε έγιναν σειρά έργων, όπως βελτιώσεις στο λιμάνι Ηγουμενίτσας, κατασκευή Ξενοδοχείων («Ξενία») στην Ηγουμενίτσα, στην Άρτα, τουριστικά περίπτερα (Αχελώου, Μόρνου) κ.α.

«Το μέλλον του ΕΟΤ είναι αβέβαιο- Απαιτείται η εκπόνηση ενός μακροχρόνιου τουριστικού σχεδιασμού μέχρι το 2030»

Ποιες είναι οι σκέψεις- οι απόψεις σας για το μέλλον του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού; Πώς καλείται να δράσει τη σημερινή δυσχερή εποχή της πανδημίας του COVID-19 και πώς θα πρέπει κατά την κρίση σας να μεταβεί στη νέα εποχή όπως αυτή θα διαμορφωθεί μετά την πανδημία;

Το μέλλον του Ε.Ο.Τ. είναι αβέβαιο. Αυτή τη στιγμή έχει πολύ περιορισμένες αρμοδιότητες (μέρος της διαφήμισης και δημόσιες σχέσεις) σε σχέση με το Υπουργείο, που έχει υπέρμετρα διογκωθεί (κακώς κατά τη γνώμη μου) ενώ θα έπρεπε να έχει επιτελικές αρμοδιότητες. Εκείνο που με ανησυχεί στη νέα εποχή είναι ότι το το υπάρχον σχήμα (δυνατό υπουργείο+ αδύνατος ΕΟΤ) δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος. Βέβαια ο τουρισμός είναι κατά βάση ένας τομέας όπου αναπτύσσεται η ιδιωτική πρωτοβουλία. Όμως χρειάζεται και ο δημόσιος τομέας για να εποπτεύει, να νομοθετεί, να προλαμβάνει καταστάσεις και να είναι παρών σε περιπτώσεις κρίσεως. Επίσης, απαιτείται η εκπόνηση ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού μέχρι το 2030. Ένας σχεδιασμός στον οποίο έχει ήδη προβεί η Κύπρος και η Τουρκία από όσο γνωρίζω.

Ο λόγος για τη συγγραφή του εξαιρετικού βιβλίου «Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού- Ταξίδι μέσα στο Χρόνο»

Ποιοι λόγοι σας παρακίνησαν στη συγγραφή εκπληκτικών και άκρως σημαντικών και δη πρωτοπόρων βιβλίων όπως το παγκοσμίως πρωτότυπο για την ιστορία του παγκόσμιου κλασικού αθλητισμού «Τα αστέρια του Παγκόσμιου Κλασικού Αθλητισμού», τη βιογραφία του Ολυμπιονίκη Κωστή Τσικλητήρα μαζί με τον δημοσιογράφο Πέτρο Λινάρδο, την ιστορία του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, με τίτλο «Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού- Ταξίδι στο Χρόνο»;

Ο λόγος που έγραψα τα τρία βιβλία είναι ότι ήθελα να μεταφέρω στο χαρτί μια εμπειρία που αποκτήθηκε όλα αυτά τα χρόνια στους τομείς του τουρισμού (επάγγελμα) και του αθλητισμού (χόμπι). Βέβαια η ιστορία του ΕΟΤ είναι τόσο μεγάλη ώστε θα απαιτούσε ολόκληρους τόμους και συνεργασία περισσότερων του ενός συγγραφείς. Στο βιβλίο μου γίνεται ενδεικτική αναφορά ορισμένων γεγονότων και πολιτικών κυρίως των πρώτων ετών λειτουργίας του Οργανισμού, οπότε και διαμορφώθηκε το πλαίσιο μέσα στο οποίο συνεχίστηκε η λειτουργία του και τα επόμενα χρόνια.

«Η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα του κόσμου με ένα μοναδικό συνδυασμό συγκριτικών πλεονεκτημάτων»

Τι σημαίνει «τουρισμός» για σας; Και όταν ακούτε τις λέξεις «ελληνικός τουρισμός;» ποιες λέξεις- φράσεις- εικόνες σας έρχονται στο μυαλό;

Ο τουρισμός ή περιηγητισμός όπου αποκαλούνταν παλιότερα ήταν, είναι και θα είναι μια ανάγκη για τον άνθρωπο. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο ετήσιος αριθμός των παγκόσμιων ταξιδιών είναι συνεχώς αυξητικός παρά τις κατά καιρούς κρίσεις (οικονομικές και άλλες) εκτός βέβαια από το 2020. Ο Ελληνικός τουρισμός παρουσίαζε μια αξιόλογη δυναμική ανάπτυξης, αφού ξεπέρασε το 2019 τον ετήσιο αριθμό των 30 εκατομμυρίων επισκεπτών. Η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα του κόσμου με ένα μοναδικό συνδυασμό συγκριτικών πλεονεκτημάτων.

Μέχρι σήμερα παρά τις επί μέρους αδυναμίες και τα διάφορα προβλήματα κατορθώσαμε να έχουμε έναν αξιόλογο αριθμό επαναλαμβανόμενων τουριστών, οι οποίοι στηρίζουν το ελληνικό τουριστικό προϊόν. Εκείνο που θα χρειαστεί είναι όχι ακριβές διαφημιστικές καμπάνιες αλλά μια στοχευμένη διαφήμιση με βασικό άξονα τον πολιτισμό (κάτι που δεν γίνεται στο βαθμό που θα έπρεπε) και το περιβάλλον.