Συγκλονιστικό βίωμα, για την ακρίβεια αξέχαστη και αξεπέραστη εμπειρία ζωής είναι για όσους τις έχουμε παρακολουθήσει δια ζώσης οι αναπαραστάσεις των παθών του Χριστού στο ζωντανό κεφαλοχώρι της Πάρου, στη Μάρπησσα.

Είχα αυτή τη μοναδική και συγκλονιστική δυνατότητα να αποκτήσω ιδίαν γνώση και εμπειρία για την πυρετώδη προετοιμασία που απαιτείται για το στήσιμο αυτών των μοναδικών αναπαραστάσεων των παθών του Χριστού, τη σκηνοθεσία, τον φωτισμό και το κυριότερο το ζήλο και την πλήρη συμμετοχή όλων των κατοίκων καθώς επισκέφτηκα, μετά από κάλεσμα της Μαρίας Τριβιζά, τη Μάρπησσα αρκετές μέρες προτού πραγματοποιηθεί το σχεδόν αιωνόβιο έθιμο. Έζησα από κοντά το κέφι, τον ενθουσιασμό, τη χαρά, την αξιοθαύμαστη διάθεση της συμμετοχής όλων στα δρώμενα με διάφορους τρόπους.

Οι αναπαραστάσεις των Παθών του Χριστού είναι πολυπληθείς καθώς συμμετέχουν 150 κάτοικοι της Μάρπησσας όλων των ηλικιών, ντυμένοι όλοι τους με ρούχα της εποχής της Χριστού, με πανοπλίες κ.λπ. – υπάρχει πλήρες βεστιάριο για αυτές. Δώδεκα κάτοικοι του πανέμορφου και διακρινόμενου για την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική και αισθητική του χωριού είναι υπεύθυνοι για καθεμία από τις ισάριθμες αναπαραστάσεις των παθών του Χριστού που πραγματοποιούνται τη Μεγάλη Παρασκευή. Ο ίδιος αριθμός ατόμων απαιτείται για τις 12 αναπαραστάσεις καθώς καθεμία έχει το δικό της Χριστό.

Εκείνη τη νύχτα και κατά τη διάρκεια της περιφοράς του επιταφίου όλο το χωριό, ας μου επιτραπεί η χρήση της λέξης, δονείται στους ρυθμούς των αναπαραστάσεων. Μια αίσθηση την οποία αποκόμισα πριν από αρκετά χρόνια. Τότε δηλαδή που το συγκλονιστικό πατροπαράδοτο έθιμο δεν ήταν τόσο γνωστό. Σε αντίθεση με την εποχή προ της πανδημίας του COVID-19 που προσέλκυε 5.000- 6.000 επισκέπτες που κατέφταναν στη Μάρπησσα τη Μεγάλη Παρασκευή προκειμένου να το παρακολουθήσουν, όπως με ενημερώνει η πολυτάλαντη και δραστήρια τέως πρόεδρος Μάρπησσας Μαρία Τριβιζά.

Η ίδια με «μύησε» στην πλούσια ιστορία του εθίμου καθώς η πρώτη αναπαράσταση των Παθών του Χριστού ανάγεται στο 1922. Εκείνη τη χρονιά η νεοδιορισμένη δασκάλα η Βασιλεία Καφούρου- Ασωνίτη πραγματοποίησε την πρώτη αναπαράσταση των Παθών του Χριστού στο χώρο του σχολείου. Ήταν η Σταύρωση του Θεανθρώπου που στήθηκε στην είσοδο του Κάτω Σχολείου το οποίο σήμερα είναι το Μουσείο Γλυπτικής «Νικολάου Περαντινού».

Με το πέρασμα των ετών τα θέματα των αναπαραστάσεων αυξήθηκαν, με αποτέλεσμα να πραγματοποιούνται στη Μάρπησσα της Πάρου 12 αναπαραστάσεις σήμερα που στην ουσία είναι τα Πάθη του Χριστού.

Η εκκίνηση αυτής της μοναδικής εμπειρίας ξεκινά με την Ανάσταση του Λαζάρου, στη συνέχεια είναι η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, ακολουθεί η Μετάνοια της Μαγδαληνής- μια ιδέα της Μαρίας την οποία η ίδια «μετουσίωσε» σε πράξη- που είναι μια όμορφη αναπαράσταση, κατόπιν ο Μυστικός Δείπνος.

Και μετά συνεχίζοντας να ακολουθείς την περιφορά του επιταφίου που γίνεται στον περιφερειακό δρόμο του χωριού, αντικρίζεις σε προεπιλεγμένες θέσεις τον Πόντιο Πιλάτο να νίπτει τας χείρας του, την προσευχή στο όρος των ελαιών. Στο ύψωμα κοντά στους μύλους του χωριού βλέπεις την αναπαράσταση της ανάβασης στο Γολγοθά. Ακολουθεί η αναπαράσταση με την κρεμάλα του Ιούδα, μετά η πριν αλέκτωρ φωνήσαι, τρις απαρνήση και έπεται η συγκλονιστική και γεμάτη δέος Σταύρωση του Χριστού με παιδιά πάνω στους σταυρούς.

Μια πραγματικά καθηλωτική αναπαράσταση όπως και αυτή της αποκαθήλωσης που τελείως αναπάντεχα και αυθόρμητα με παρέπεμπε σε πίνακα του Ρέμπραντ. Όλες οι αναπαραστάσεις- όπως και η τελευταία του επιτάφιου θρήνου ήταν τέλειας σκηνοθετημένες, με τους ανθρώπους που συμμετείχαν σε αυτές να σε παρασέρνουν με το ζήλο και τον αυθορμητισμό τους να νιώσεις μοναδικά συναισθήματα.

Πρόκειται για στατικές εικόνες χωρίς κίνηση, χωρίς ήχο που πραγματικά σε καθηλώνουν. Στη βίωση αυτού του συναισθήματος συμβάλλει και η ευωδιά που ξετυλίγεται στον αέρα καθώς, όπως μου θυμίζει η Μαρία, οι δρόμοι στους οποίους γίνεται η περιφορά του επιταφίου είναι γεμάτοι με ρίγανη και φασκομηλιά. «Επιτυγχάνεται έτσι μια μετουσίωση» με μεταφέρει εκ νέου στη ξεχωριστή ατμόσφαιρα η πάντα « ανήσυχη» Παριανή που ξεκίνησε από ηλικία μόλις 4 ετών να συμμετέχει στις αναπαραστάσεις, συμμετέχοντας στη Σταύρωση, ντυμένη αγγελάκι.

Αξέχαστη ωστόσο στιγμή είναι και όταν παρακολούθησα Μεγάλη Πέμπτη τον στολισμό, από γυναίκες της Μάρπησσας, του επιταφίου και ακούγαμε τη Μαρία να ψέλνει καθώς ασχολείται ακατάπαυστα με τη βυζαντινή μουσική. Εξαίσια αίσθηση όπως άλλωστε και όταν την ακούς να απαγγέλλει τους στίχους των εγκωμίων κατά την περιφορά του επιταφίου και να ακολουθεί η χορωδία ψέλνοντας.

Οι μοναδικές εκδηλώσεις στη Μάρπησσα της Πάρου δεν τελειώνουν εδώ καθώς την Κυριακή του Πάσχα πραγματοποιείται η τελευταία αναπαράσταση της Αναστάσεως του Χριστού και το κάψιμο του Ιούδα στου μύλους του χωριού.

Και όπως εκείνη η μέρα επιτάσσει ή για την ακρίβεια επέτασσε προ κορωνοϊού, ακολουθούσε γλέντι στην πλατεία του χωριού με πλούσιο φαγητό και εννοείται ατελείωτο μπάλο.

Παρόλο που τόσο η νησιωτική όσο και η ηπειρωτική Ελλάδα πραγματικά βρίθει από διαφορετικά, εξαιρετικά και πανέμορφα έθιμα, εντούτοις το Πάσχα στη Μάρπησσα της Πάρου είναι μοναδικό.

Όσοι το έχουμε ζήσει, ανενδοίαστα λέμε ότι πρόκειται για μια εμπειρία ζωής!

Σημείωση: Η μεταφορά της μοναδικής βιωματικής μου εμπειρίας στις αναπαραστάσεις των Παθών του Χριστού και στο Πάσχα της Μάρπησσας της Πάρου από τον προφορικό στο γραπτό λόγο έγινε από τη συντακτική ομάδα του Business Travel blog.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τη γέννησή του το έθιμο των Αναπαραστάσεων των Παθών του Χριστού πραγματοποιείται ανελλιπώς, εκτός από τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής και των δύο τελευταίων ετών λόγω της πανδημίας του COVID-19.